Οδοιπορικό στη χριστιανική Αίγυπτο (Μέρος Α΄)

Το Ίδρυμα για τη Μελέτη της Κοπτικής Ιστορίας «Άγιος Μάρκος» οργάνωσε με επιτυχία το 8ο Διεθνές Συμπόσιο με τίτλο «Christianity and Monasticism in Alexandria and the Eastern and Western Deserts», το οποίο φιλοξενήθηκε στο πολιτιστικό κέντρο «Logos Center», πλησίον της Ιεράς Μονής του Anba Βishoy στην Έρημο της Σκήτης (Wadi Natrun) από τις 12-16 Φεβρουαρίου 2017. Με αφορμή τη συμμετοχή μου σ’αυτό το Συμπόσιο, θα ήθελα να μοιραστώ μαζι σας κάποιες από τις εμπειρίες μου καθώς και φωτογραφικό υλικό από την περιδιάβαση μου στους τόπους της Κοπτικής πνευματικής κληρονομιάς.

Η Μονή του Αγίου Μακαρίου

Η έρημος της Σκήτης μαζί με την έρημο της Νιτρίας και τα Κελλιά αποτελούν τρεις περιοχές που συνδέονται με την ιστορία και την εξέλιξη του πρώιμου Αιγυπτιακού μοναχισμού και αποτελούν το φυσικό περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζονται οι διηγήσεις πλήθους σχετικών πηγών όπως η Λαυσαϊκή Ιστορία, τα Αποφθεύγματα των Πατέρων (Γεροντικό), η Ιστορία των κατ’Αίγυπτον μοναχών κ.α. Πρόκειται για μέρος υψηλών ασκητικών παλαισμάτων, στο οποίο το μοναστικό ιδεώδες βιώνεται αδιάκοπα με τον ίδιο περίπου τρόπο από τον 4ο αι. μέχρι τις μέρες μας. Εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Μακάριος ο Αιγύπτιος, ο Μακάριος ο Αλεξανδρευς, ο Ιωάννης ο Κολοβός, ο αββάς Αρσένιος, ο Ευάγριος ο Ποντικός, ο Κασσιανός και πλήθος άλλων επώνυμων και ανώνυμων ασκητών έχουν συνδέσει το όνομά τους με την πνευματικότητα αυτού του τόπου. Σήμερα στην έρημο της Σκήτης, βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση μεταξύ τους τέσσερεις (4) εν ενεργεία Μονές: η Μονή του Αγίου Μακαρίου (Abu Makar), η μονή του αββά Πισώη (Anba Bishoy), η μονή των Σύρων (Deir el - Suriani) και η μονή των Ρωμαίων (Deir el-Baramus), οι οποίες ανήκουν στην Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η προσβαση σ’αυτές γίνεται μέσω του κεντρικού οδικού άξονα που ενώνει το Κάιρο με την Αλεξάνδρεια. Η Κοπτική λειτουργική παράδοση αποτελεί συνέχεια του αρχαίου λειτουργικού τύπου της Αλεξάνδρειας και χρησιμοποιεί δυο γλώσσες, την Αραβική και την Κοπτική, ενώ ταυτόχρονα διασώζει μέχρι σήμερα ατόφιες λειτουργικές φράσεις στην Ελληνική, οι οποίες ουδέποτε μεταφράστηκαν σε κάποια άλλη γλώσσα και έχουν πλεον ενσωματωθεί στην Κοπτική θεία λάτρεια. Γι’αυτο το λόγο δε πρέπει να εκπλαγεί κάποιος όταν ακούσει κατά τη διάρκεια των Κοπτικών ακολουθιών φράσεις όπως: «Ειρήνη πάσι», «Και τω πνεύματι σου», «Δόξα Πατρί και Υιω…», «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός…» κ.α. 

Ο τάφος του Ματθαίου του Φτωχού

Η αναγέννηση του σύγχρονου Κοπτικού μοναχισμού στην έρημο της Σκήτης και συγκεκριμένα στη Μονή του αγίου Μακαρίου συνδέεται αναμφίβολα με την εμβληματική φυσιογνωμία του Ματθαίου του Φτωχτού (1919-2006), ο οποίος εργάστηκε ακούραστα απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’70 για την πνευματική και υλική ανοικοδόμηση και πρόοδο της Μονής. Κεντρικός άξονας της πνευματικής πορείας του Ματθαίου υπήρξε η πατερική θεολογία, και ιδιαίτερα οι Έλληνες πατέρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ματθαίος στην πνευματική του διδασκαλία δεν αρεσκόταν στη διάκριση των Ελλήνων πατέρως σε προ-χαλκηδόνιους και μετα-χαλακηδόνιους, με συνέπεια να μελετά και να αξιοποιεί τη θεολογική παρακαταθήκη σύσσωμης της ελληνικής θεολογίας συμπεριλαμβανομένων του Μαξίμου του Ομολογητή, του Ιωάννη του Δαμασκηνού ακόμα και του Γρηγορίου του Παλαμά. Στη βιβλιοθήκη της Μονής μπορεί κανείς να βρει πλήθος συγγραμμάτων της ελληνικής πατερικής θεολογικής παράδοσης, από την Patrologia Graeca του Migne μέχρι τους τόμους της Φιλοκαλίας του Νικοδήμου του Αγιορείτη καθώς και λειτουργικά βιβλία της ελληνο-ορθόδοξης θείας λατρείας.

Επιγραφή σε έπιπλο της Βιβλιοθήκη
της Μονής του Αγίου Μακαρίου

Η αγάπη για την Ελληνική παιδεία και θεολογία από τους πατέρες της Μονής του Αγίου Μακαρίου αποτυπώνεται τόσο από το σκαλιστό «Εν αρχη ην ο λόγος» στα έπιπλα της βιβλιοθήκης όσο και απο δυο ελληνικά ρητά του αββά Επιφανίου που κοσμούν τους τοίχους της Βιβλιοθήκης: «Είπε ο Άγιος Επιφάνιος ότι μεγάλη ασφάλεια προς το μη αμαρτάνεις των γραφών η ανάγνωσις» και «Είπε ο Άγιος Επιφάνιος οτι μέγας κρημνός και βαθύ βάραθρον των Γραφών η άγνοια». (συνεχίζεται)

Νέα έκδοση του Απόκρυφου Βερολίνου-Στρασβούργου από τον Alin Suciu

A. Suciu, The Berlin-Strasbourg Apocryphon: A Coptic Apostolic Memoir, [WUNT, 370], Tübingen: Mohr Siebeck, 2017.

Μια νέα δημοσίευση ήρθε να προστεθεί στη μακρά σειρά των εκδόσεων Mohr Siebeck που είναι αφιερωμένη στις μελέτες γύρω από την Καινή Διαθήκη (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament). Πρόκειται για  την επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής διατριβής του νεαρού αλλ' ήδη διακεκριμένου ρουμάνου κοπτολόγου και παπυρολόγου Alin Suciu που είχε κατατεθεί στο Université Laval του Quebec στον Καναδά και από τις αρχές του 2017 πρόκειται πλεον να κοσμεί τα ράφια των ειδικών βιβλιοθηκών ανά τον κόσμο.  

Το θέμα του βιβλίου είναι το Απόκρυφο Βερολίνου-Στρασβούργου, γνωστό κατά το παρελθόν και ως Ευαγγέλιο του Σωτήρος και περιλαμβάνει έκδοση, αγγλική μετάφραση και ερμηνευτικά σχόλια. Το κείμενο σώζεται αποκλειστικά στην Κοπτική γλώσσα σε δυο χειρόγραφες μαρτυρίες, τον Papyrus Berolinensis 22220 και το Strasbourg Copte 5–7, και αποτελεί κατά βάση μια απόκρυφη διήγηση σχετικά με τα γεγονότα των Παθών, περιλαμβάνοντας έναν εκτενή ύμνο στο Σταυρό που υποθετικά απηγγειλε ο Ιησούς λίγο πρίν απο τη Σταύρωση. Παρά το γεγονός ότι η μέχρι τώρα έρευνα χρονολογούσε το κείμενο αυτό γύρω στον 2ο αι. και προυπέθετε την ύπαρξη ελληνικού πρωτοτύπου, το οποίο θεωρούσε ότι παραλήφθηκε κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης του Κανόνα της ΚΔ, ο συγγραφέας προτείνει την ύστερη χρονολόγηση του και τοποθετεί το κείμενο στη μετα-Χαλκηδόνεια λογοτεχνική παραγωγή γύρω στα τέλη του 5ου ή τις αρχές του 6ου αι. Πράγματι, εκείνη την περίοδο κατά την οποία τίθενται τα θεμέλια για τη σταδιακή διαφοροποίηση της Αιγύπτου απο τον υπόλοιπο Βυζαντινό κόσμο, διαμορφώνεται στη Κοπτική λογοτεχνία το ιδιαίτερο είδος των Αποστολικών διηγήσεων, κειμένων που αποδίδονται ψευδεπίγραφα σε κάποια από τα πρόσωπα του κύκλου του Ιησού και εμπλουτίζουν τα βιβλικά κείμενα με διηγήσεις, ύμνους και θεολογικές παραμέτρους που σκοπό έχουν να εξυπηρετίσουν συγκεκριμένες ποιμαντικές, λατρευτικές και ιεραποστολικές ανάγκες της Κοπτικής Εκκλησίας εκείνης της περιόδου.

Η παρούσα έκδοση αποτελεί μια άρτια φιλολογική δουλειά που αποκαθιστά κατά το δυνατόν το Κοπτικό κείμενο στην αρχική του μορφή και καθιστά με την αγγλική μετάφραση το περιεχόμενο του προσιτό όχι μόνο στους μελετητές αλλά και στον κάθε ενδιαφερόμενο. Η ουσιαστικότερη, ωστόσο, αξία της εν λόγω δουλειάς συνίσταται στην καθοριστική της συμβολή στη μελέτη της ιστορίας της Κοπτικής λογοτεχνίας. Το ερμηνευτικό πλαισιο που θέτει ο Suciu για την ορθότερη κατανόηση του κειμένου και της ιστορίας του φωτίζει τις παραμέρτους που αφορούν στη διαμόρφωση συγκεκριμένων θεμάτων και χαρακτηριστικών της Κοπτικής λογοτεχνίας που καθόρισαν τη διαμόρφωση της θεολογικής και πολιτισμικής ταυτότητας της Κοπτικής Εκκλησίας στους επόμενους αιώνες.

Για περισσότερα δείτε εδώ. 

Workshop Κοπτικών Σπουδών στην Αθήνα (6-8 Δεκεμβρίου 2016)

Το Νορβηγικό Ινστιτούτο της Αθήνας (Τσάμη Καρατάσου 5) θα φιλοξενήσει από την Τρίτη 6  εως και την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου την πρώτη Ελληνο-νορβηγική επιστημονική συνεγρασία στο αντικείμενο των Κοπτικών Σπουδών.

Η πρωτοβουλία της συνεργασίας ανήκει στον Δρ. Αλέξανδρο Τσάκο, μεταδιδακτορικό ερευνητή στο University of Bergen (Norway), o οποίος μαζί με τον Δρ. Νίκο Κουρεμένο, μεταδιδακτορικό ερευνητή στο Hebrew University of Jerusalem, τον Καθηγ. Δημήτριο Μόσχο, επίκουρο καθηγητή Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον Dr. Christian Bull, μεταδιδακτορικό ερευνητή στο University of Oslo και μια ομάδα νέων επιστημόνων (Michael Youssef, Εβίτα Σαρανταρίδη, Βαγγέλη Παπαναστασίου) θα εργαστούν εντατικά για τρεις ημέρες στο αντικείμενο των Κοπτικών Σπουδών.   

Κεντρικό θέμα των εργασίων της επιστημονικής ομαδάς αποτελεί το απόκυρφο χριστιανικό κείμενο που αποδίδεται στον Απόστολο Βαρθολομαίο, γνωστό με τον τίτλο Βιβλίο της Ανάστασης του Ιησού Χριστού. Σκόπος των συναντήσεων έχει οριστεί η μεταγραφή, μετάφραση και ανάλυση του κειμένου σύμφωνα με το Κοπτικό χειρόγραφο 80 της British Library που αποτελεί τη σημαντικότερη μαρτυρία για το εν λόγω έργο.  

Στο πλαίσιο των εργασιών της ομαδάς, οι οποίες θα παραμείνουν κλειστές στο κοινό, θα πραγματοποιηθούν δυο ανοιχτές διαλέξεις για την παρουσίαση ορισμένων πτυχών της έρευνας που εντάσσουν το κείμενο στο ευρύτερο πλαίσιο του Αιγυπτιακού και Νουβιακού Χριστινισμού κατά την Ύστερη Αρχαιότητα.   

Οι διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν στο χώρο του Νορβηγικού Ινστιτούτο σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα. 

Τρίτη 6 Δεκεμβρίου, 19:30:
Alexandros Tsakos
The Coptic Manuscript BL80 in the frame of medieval Nubian literacy

Πέμπτη, 8 Δεκεμβρίου, 19:30:
Dimitris Moschos
Eschatological Motifs in Egyptian Monastic Literature

Για περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ 

Ελεύθερη πλέον η διαδικτυακή πρόσβαση στα Κοπτικά χειρόγραφα της Pierpont Morgan Library

Φύλλο της συλλογής
Pierpont Morgan

Η περίφημη συλλογή Κοπτικών χειρογράφων από τη Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Phantoou (al-Hamouli) της περιοχής του Φαγιούμ, που ανακαλύφθηκε στις αρχές του 20ου αι. και εναποτίθεται σήμερα στην Pierpont Morgan Library της Νέας Υόρκης, βρίσκεται πλέον ψηφιοποιήμενη και με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο.  

Η συλλογή αποτελείται από 50 περίπου κώδικες που χρονολογούνται μεταξύ 9ου και 10ου αι. και περιλαμβάνουν έργα βιβλικού, ομιλητικού, αγιολογικού και λειτουργικού περιεχομένου, τα οποία φωτίζουν αρκετές πτυχές της ιστορίας και του πνευματικού βίου του Αιγυπτιακού Χριστιανισμού και συνιστούν πολύτιμη πηγή για τη μελέτη της Κοπτικής λογοτεχνίας. Αντιπροσωπευτικά παράδειγματα των έργων που περιλαμβάνοτναι στη συλλογή αποτελούν ο Βίος του αγίου Σαμουήλ της Καλάμου, η Αποκάλυψη του Ψευδο-Αθανασίου καθώς και η μεγάλο μέρος του βιβλίου του Ησαϊα.

Henri Hyvernat (1858-1941)

Η σύγχρονη έρευνα σχετικά με τη συγκεκριμένη συλλογή συνδέεται με το πρόσωπο και τη δραστηριότητα του Henri Hyvernat (1858-1941), γαλλο-αμερικανού κοπτολόγου και οριενταλιστή και ιδρυτή του τμήματος Ανατολικών Σπουδών του Catholic University of America στην Washington, DC. Με παρότρυνση του Hyvernart η συλλογή πέρασε το 1911 στην κυριότητα του τραπεζίτη John Pierpont Morgan (1837-1913) και παρέμεινε περίπου για μια δεκαετία στη Βατικανή Βιβλιοθήκη της Ρώμης όπου πραγματοποιήθηκε η συντήρηση των χειρογραφών και προετοιμάστηκε η φωτογραφική έκδοση τους σε 56 τόμους με τίτλο Bybliothecae Pierpont Morgan codices coptici photographice expressi (Rome: Biblioteca Apostolica Vaticana, 1922) μέχρι την τελική τους μεταφορά στη Pierpont Morgan Libary, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα. 

Η εν λόγω φωτογραφική έκδοση του 1922 που αποτελεί έργο σπανιότατο καθώς απαντάται  σε ελάχιστες βιβλιοθήκες διεσπαρμένες ανα τον κόσμο, ψηφιοποιηθήκε από τον Ronard Hurlocker και την επίβλεψη του Christian Askeland χάρη στη γεννεόδωρη στήριξη του Indiana Wesleyan University και του Lilly Student Research Fund και τοποθετήθηκε με ελεύθερη πρόσβαση στην διδικτυακή πλατφόρμα archive.org. 

Για την πρόσβαση στους κώδικες βλ. εδώ. 

11o Συνέδριο Κοπτικών Σπουδών, 25-30 Ιουλίου 2016, Καλιφόρνια

Περισσότεροι από 200 διακεκριμένοι καθηγητές, μελετητές και ειδικοί επισήμονες του Αιγυπτιακού Χριστιανισμού συγκεντρώθηκαν από τις 25 έως τις 30 Ιουλίου 2016 στο Claremont Graduate University της California (USA) στα πλαίσια του 11ου Συνεδρίου Κοπτικών Σπουδών, το οποίο οργανώνεται ανά τετραετία από τη Διεθνή Εταιρεία Κοπτικών Σπουδών (IACS) σε διάφορες πόλεις του κόσμου. Σημαντική πτυχή του συνεδρίου υπήρξαν οι συνεδριάσεις της ολομέλειας, στις οποίες παρουσιάστηκε από κορυφαίους ειδικούς η κριτική αποτίμηση της επιστημονικής παραγωγής της τελευταίας τετραετίας σε κάθε τομέα των Κοπτικών Σπουδών. Από αυτές ξεχώρισαν ιδιαίτερα οι παρουσιάσεις του Mark Sheridan για τη Κοπτική Λογοτεχνία, του David Brakke για τον Αιγυπτιακό Μοναχισμό, του Malcolm Choat για τη Κοπτική Παπυρολογία, της Elisabeth O’Connell για την Κοπτική Αρχαιολογία, του Jean-Daniel Dubois για το Γνωστικισμό και τον Μανιχαϊσμό στην Αίγυπτο,  του Mark Swanson για τις Κοπτο-Αραβικές Σπουδές καθώς και του Alberto Camplani για τη Κοπτική Ιστοριογραφία. 

Prof. Mark Sheridan osb 

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπήρξε η παρουσίαση του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο Tracking Papyrus and Parchment Paths: An Archaeological Atlas of Coptic Literature υπο τη διεύθυνση της Paola Buzi (La Sapienza, Roma), το οποίο κέρδισε το βραβείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC grant 2015) και φιλοδοξοξεί να δημιουργήσει μια ψηφιακή βάση δεδομένων της Κοπτικής χειρόγραφης παράδοσης με παλαιογραφικές και κωδικολογικές πληροφορίες για κάθε χειρόγραφη μαρτυρία. Από τις υπόλοιπες εισήγησεις ξεχώρισαν τα panels που ηταν αφιερωμένα στη σχέση μαγείας και μοναχισμού στην Αίγυπτο της Ύστερης Αρχαιότητας με τη συμμετοχή των David Frankfurter, Siegfried Richter και Jacques van der Vliet καθώς στην εμβληματική προσωπικότητα του πρώιμου Κοπτικού Μονχανισμού, τον αρχιμανδίτη Σενούθιο, με τη συνεισφορά των Stephen Emmel, Andrew Crislip και Janet Timbie. 

Prof. Jacques van der Vliet 

Παράλληλα με τις εισηγήσεις και τις παρουσιάσεις φιλοξενήθηκε στους χώρους του συνεδρίου συνδυαστική έκθεση Κοπτικών και Κοπτο-αραβικών χειρογράφων από τις συλλογές του Μουσείου της Βίβλου (Washington, DC) και της Κοπτικής Εταιρείας «Αρχιμανδρίτης Σενούθιος» (Los Angeles, CA), ένω έγινε ειδική μνεία στον πρόσφατα αποθανόντα James Robinson (1924-2016), πρωτοπόρο ερευνητή και εκδότη των Κοπτικών κωδίκων του Nag Hammadi και για δεκαετίες καθηγητή του Πρώιμου Χριστινισμού στο Πανεπιστήμιο του Claremont. Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι στα πλαίσια του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση των δυο τόμων των Πρακτικών του προηγούμενου συνεδρίου της IACS (Ρώμη, Σεπτέμβριος 2012) από τον εκδοτικό οίκο Peeters, ο οποίος θα αναλάβει και την έκδοση των πρατικών του παρόντος συνεδρίου.    

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα δείτε την επίσημη σελίδα του συνεδρίου εδώ. 

Ελληνικά και Αραβικά κατά τους Μέσους Χρόνους: Προβολές και αντανακλάσεις, Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016.

Το Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Σπουδών Μέσης Ανατολής οργανώνουν Διεθνή Ημερίδα με θέμα: Ελληνικά και Αραβικά κατά τους Μέσους Χρόνους: προβολές και αντανακλάσεις. Η ημερίδα με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα λάβει χώρα την Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016 στο Αμφιθέατρο Ι. Δρακοπούλος του Κεντρικού Κτηρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, οδός Πανεπιστημίου 30 από τις 9.30 π.μ. έως τις 19.00 μ.μ.

Για το πλήρες πρόγραμμα της ημερίδας βλ. ΕΔΩ. 

Σ' ότι αφορά τις Κοπτικές Σπουδές περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα εισήγηση σχετικά με την πρόσληψη της Ισλαμικής κυριαρχιας στην Αίγυπτο μέσα από τα κείμενα Κοπτικής λογοτεχνίας. 

Νίκος Κουρεμένος
Μεταξύ υπαινιγμού και καταδίκης: Η κριτική στην πρώιμη Ισλαμική κυριαρχία της Αιγύπτου μέσα από την Κοπτική λογοτεχνία.

Abstract

Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο χώρο της Κοπτο-Αραβικής λογοτεχνίας και ιδιαίτερα στα λογοτεχνικά είδη της ιστοριογραφίας και της αποκαλυπτικής γραμματείας, σπάνιες είναι οι αναφορές στην Ισλαμική κυριαρχία στην Αίγυπτο που απαντώνται στα χριστιανικά κείμενα που σώζονται στη Κοπτική γλώσσα και χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 8ου αι. Φαίνεται πως η χριστιανική γραμματειακή παραγωγή στα Κοπτικά προτίμησε να παρασιωπήσει ή τουλάχιστον να αναφερθεί με έμμεσο τρόπο στις δοκιμασίες που υφίσταντο ο χριστιανικός πληθυσμός από τους νέους κατακτητές κατά τον πρώτο αιώνα της αραβικής κυριαρχίας. Πράγματι, οι χριστιανοί συγγραφείς στην Κοπτική γλώσσα απέφυγαν σε γενικές γραμμές την ανοιχτή κριτική στην Ισλαμική εξουσία. Η Ομιλία στον Ιωνά που αποδίδεται στο Ζαχαρία επίσκοπο του Σχώου, για παράδειγμα, αποτελεί χαρακτηριστική μαρτυρία της συγκεκριμένης στάσης. Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας προσπαθεί με έμμεσο τρόπο, χρησιμοποιώντας την αλληγορική ερμηνεία της Αγίας Γραφής, να ασκήσει κριτική στη συμπεριφορά των Αράβων κατακτητών της Αιγύπτου έναντι του χριστιανικού πληθυσμού. Η αποκαλούμενη Αποκάλυψη του Ψευδο-Αθανάσιου ωστόσο αποτελεί αξιοσημείωτη εξαίρεση στην οποία περιλαμβάνεται μια σκληρή περιγραφή της Ισλαμικής κυριαρχίας στην Αίγυπτο, ενώ ταυτόχρονα οι Άραβες παραλληλίζονται με το τέταρτο τέρας της Αποκάλυψης του Δανιήλ. Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης αποτελεί η ανάλυση του περιεχομένου και η σύγκριση των αναφορών των δυο προαναφερθέντων Κοπτικών κειμένων στη πρώιμη Ισλαμική κυριαρχία στην Αίγυπτο ώστε διακριβωθούν τα κοινά τους σημεία και να γίνει μια προσπάθεια να τοποθετηθούν στο ιστορικό, κοινωνικό και λογοτεχνικό τους πλαίσιο.

Ημερίδα για τον Κοπτικό Χριστιανισμό την Κυριακή 15 Μαΐου 2016 στο Ξενοδοχείο Τιτάνια

 Η Κοπτική εκκλησιαστική κοινότητα της Αθήνας σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Αιγυπτιολογίας και το Κέντρο Κοπτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αλεξανδρείας διοργανώνουν από κοινού ημερίδα αφιερωμένη στον Κοπτικό Χριστιανισμό με τίτλο: Η Ιστορικο-δογματική ταυτότητα των Κοπτών δια μέσου των αιώνων, η οποία θα λάβει χώρα την Κυριακή 15 Μαϊου 2016 στο συνεδριακό χώρο ΕΥΡΩΠΗ του Ξενοδοχείου Τιτάνια (Πανεπιστημίου 52, Ημιόροφος) από τις 17.00 έως τις 21.00.

Στην Ημερίδα θα συμμετάσχουν ειδικοί ερευνητές από το χώρο των Αιγυπτιακών και Κοπτικών Σπουδών όπως ο Δημήτρης Μόσχος, Επίκουρος Καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στη Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ, η Δρ. Αικατερίνη Μαραβέλια, Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, ο Δρ. Νίκος Κουρεμένος, ο Οσιολ. π. Εφραίμ, Πρωτοσύγγελος της Κοπτικής Επισκοπής στην Ελλάδα και ο υπ. Διδ. Δημήτρης Αθανασίου, ενώ τη συζήτηση θα συντοντίζουν ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος των εν Ελλάδι Κοπτών κκ. Παύλος και ο Οσιολ. ιερομ. π. Ειρηναίος, εφημέριος της Κοπτικής κοινότητας στην Αθήνα.      

Μετά το πέρας των εισηγήσεων θα ακολουθήσει μικρή συναυλία με Κοπτικούς ύμνους καθώς και κέρασμα με αιγυπτιακά εδέσματα.

Στη συνέχεια ακολουθεί το πρόγραμμα της Ημερίδας.